بسم الله الرحمن الرحیم
بحث بر این است که هیچگاه جهان، عالم ازوجود این کون جامع خالی نیست، به بدن عنصری؛ در زمان، که به همین الفاظ ما می گوییم امام زمان، و نفس زمان را می آوریم؛ امام عصر، لفظ عصر را می آوریم؛ اینها الفاظ را که در معرفی چنین انسانی آوردند؛ و گفتند امام عصر و امام زمان ، این فرمایشات را فرمودند روی درایت و بینش و آگاهی این اسماء را در معرفی کون جامع کذایی آوردند و ما در این فصّ این را می خوانیم. می خواهیم بگوییم که جهان هیچگاه خالی از انسان کامل نیست؛ خالی از حجت نیست؛ همان فرمایشی را که امامیه ی اثنی عشریه متفق اند به روایاتشان، به براهین عقلی و نقلی شان، براهین عقلی یک شعبه اش این است که در این کتاب می خوانیم؛ و براهین عقلی به تواتر رسیده که جهان خالی از این کون جامع، این انسان کامل نیست. و این مظهر اتمّ پروردگار عالم است. منتهی برهان، شخص را معرفی نمی کند. برهان، این ضوابط و امّهاتی که ، این اصول و قواعدی که می خوانیم، بطور قطع و بتّ می فرماید که: هیچگاه جهان خالی از انسان کامل عنصری نیست؛ کلّی اش این است. اما « مَن هُوَ؟ »؛ شخص کیست؟ این را دیگر برهان، معرّف شخص، منتجّ شخص نمی تواند بوده باشد. او حکم کلی را افاده می فرماید.
شرح فصوص الحکم قیصری
فصّ آدمیه